শিক্ষা সমাজতত্ত্ব কি ? ইয়াৰ অৰ্থ আৰু প্ৰকৃতিৰ সম্পৰ্কে আলোচনা। What is Education sociology ? A Discussion of it's meaning and nature.
শিক্ষা সমাজতত্ত্বৰ অৰ্থ :
মানুহ হৈছে সামাজিক প্ৰাণী বা সমাজ প্ৰিয় প্ৰাণী। সমাজৰ অবিহনে মানুহ জীয়াই থাকিব নোৱাৰে। অৰ্থাৎ সমাজবিহীন জীৱন নিৰৰ্থক। সমাজৰ প্ৰতিজন ব্যক্তিয়ে জন্মৰ পৰা মৃত্যু পৰ্যন্ত সমাজৰ সৈতে প্ৰগাঢ় সম্পৰ্ক বৰ্তাই ৰাখে। সমাজৰ অবিহনে ব্যক্তিৰ জীৱন অসম্ভৱ। ঠিক সেইদৰে ব্যক্তিৰ অবিহনেও সমাজ সৃষ্টি হ'ব নোৱাৰে। সমাজৰ লগত ব্যক্তিৰ ওতঃপ্ৰোত সম্বন্ধ আছে। সমাজৰ সৈতে ব্যক্তিৰ যিদৰে সম্পৰ্ক প্ৰগাঢ়, একেদৰে শিক্ষা আৰু সমাজৰো সম্পৰ্ক নিবিড়। অৰ্থাৎ শিক্ষা, সমাজ আৰু ব্যক্তি এই তিনিটাই হৈছে সমাজতত্ত্বৰ ঘাই উপাদান।
সমাজ হৈছে বিভিন্ন ব্যক্তিৰ সংঘবদ্ধ আৰু সন্মিলিত অৱস্থা । ইয়াত নীতি নিয়ম, পৰম্পৰা , আচাৰ আচৰণ আদিৰ বিশেষভাৱে প্ৰয়োজন। গতিকে আমি ক'ব পাৰোঁ যে সমাজ হৈছে এনে এক অৱস্থা যি নিৰ্দিষ্ট পৰম্পৰা আৰু ৰীতি-নীতিৰ দ্বাৰা পৰিচালিত হোৱাৰ লগতে ই সংঘবদ্ধ আৰু সন্মিলিত জীৱনৰ এক অৱস্থা।
বিখ্যাত ইংৰাজ দাৰ্শনিক বাৰ্ট্ৰাণ্ড ৰাছেলে কৈছে - শিক্ষাই মানুহৰ মাজত মানৱীয় গুণাবলীৰ বিকাশ সাধন কৰাৰ লগতে শিশুসকলক দুই ধৰণৰ শিক্ষা প্ৰদান কৰে - ব্যৱহাৰিক শিক্ষা আৰু আলংকাৰিক শিক্ষা।
ব্যৱহাৰিক শিক্ষা :
ব্যৱহাৰিক শিক্ষা হৈছে জীৱনক সুচাৰুৰূপে পৰিচালনা কৰাৰ শিক্ষা। অৰ্থাৎ যি শিক্ষাই দৈনন্দিন জীৱনক সুশৃংখলিত ভাৱে পৰিচালনা কৰাৰ ক্ষেত্ৰত ভৌগোলিক, সামাজিক আৰু ব্যক্তিগত দিশত প্ৰয়োজনীয় শিক্ষা প্ৰদান কৰে সেয়ে হ'ল সংক্ষেপে ব্যৱহাৰিক শিক্ষা।
অলংকাৰিক শিক্ষা :
আনহাতে আলংকাৰিক শিক্ষা বুলিলে সাহিত্য আলোচনা, সংগীত চৰ্চা, ধৰ্ম আলোচনা, দৰ্শন অধ্যয়ন আদিৰ দৰে উৎসৰ পৰা লাভ কৰা শিক্ষাকেই বুজা যায় । উল্লেখযোগ্য যে অলংকাৰিক শিক্ষাও অতি গুৰুত্বপূৰ্ণ শিক্ষা। প্ৰত্যেক ব্যক্তয়ে এই শিক্ষাৰ জৰিয়তে মূল্যবোধৰ জ্ঞান লাভ কৰে। তদুপৰি ব্যক্তিৰ বা শিক্ষাৰ্থীৰ মানসিক বিকাশ আৰু বৌদ্ধিক বিকাশ সাধনত এই শিক্ষাই সহায় কৰে।
শিক্ষা আনুষ্ঠানিকেই হওক বা অনানুষ্ঠানিকেই হওক নতুবা ব্যৱহাৰিকেই হওক বা অলংকাৰিকেই হওক, সকলো শিক্ষাৰে লক্ষ্য হ'ল মানুহক উপযুক্ত মানুহ হিচাপে গঢ়ি তোলা। অৰ্থাৎ আমি ক'ব পাৰোঁ যে সামাজিক জীৱনৰ কাৰণে উপযুক্তভাৱে ব্যক্তিৰ জীৱন গঢ়ি তোলাটোৱেই হ'ল সমাজত্ত্বৰ প্ৰধান কাম।
শিক্ষাৰ প্ৰকৃতি:
শিক্ষা হ'ল সমাজতত্ত্বৰ এক অংশবিশেষ। শিক্ষা সমাজতত্ত্ব হ'ল এনে এক বিজ্ঞান য'ত বৈজ্ঞানিক পদ্ধতিৰে বিদ্যালয় আৰু অন্যান্য শৈক্ষিক অনুষ্ঠানৰ প্ৰণালী আৰু পদ্ধতি সম্পৰ্কে আলোচনা কৰে। সমাজৰ পৰা আহৰিত জ্ঞানে শিক্ষাৰ্থীক ভৱিষ্যত জীৱন উপযুক্ত কৰি গঢ় দিয়াত সহায় কৰে। অৰ্থাৎ সমাজতত্ত্বই ব্যক্তিৰ জীৱন গঢ়ি তোলাৰ সম্পৰ্কে আলোচনা কৰে।
শিক্ষা সমাজতত্ত্বই সামাজিক দৃষ্টিভংগীৰে শিক্ষাক আলোচনা কৰে। ইয়াৰ মতে শিক্ষা হ'ল সামাজিক ক্ৰিয়া আৰু আন্ত:ক্ৰিয়াৰ সমষ্টি। শিশুৰ সামাজিকীকৰণ আৰু সামাজিক আন্ত:ক্ৰিয়াৰ সম্পৰ্কে অধ্যয়নেই সমাজতত্ত্বৰ ঘাই বিষয়বস্তু। শিক্ষা সমাজতত্ত্বই শিক্ষাৰ জৰিয়তে ব্যক্তিৰ আচৰণ প্ৰক্ৰিয়া ৰূপান্তৰ সাধন কৰি সামাজিক জীৱন প্ৰক্ৰিয়াৰ ৰূপান্তৰ দ্ৰুতগামী কৰাৰ লগতে সাংস্কৃতিক জীৱনৰ হস্তান্তৰ আৰু পৰিৱৰ্তন সাধন কৰে। সংস্কৃতিৰ অপ্ৰয়োজনীয় উপাদান সমূহ আঁতৰাই নৱতম চিন্তাধাৰা উন্মেষ ঘটাই আৰু ইয়ে শিক্ষাৰ্থীৰ মানসিক বিকাশ দ্ৰুত গতিত বৃদ্ধি কৰে।
শিক্ষাতত্ত্বক সমাজ পৰিচালনাৰ আহিলা হিচাপে গণ্য কৰা হয়। শিক্ষা সমাজতত্বই সমাজক সঠিক পথত আগুৱাই নিয়াত সহায় কৰে।শিক্ষা সমাজতত্বই ছাত্ৰ-ছাত্ৰী সকলকো উপযুক্ত শিক্ষা প্ৰদান কৰি সামাজিক অস্থিৰতা দূৰ কৰে আৰু সামাজিক নিয়ন্ত্ৰণৰ ক্ষেত্ৰত গুৰুত্বপূৰ্ণ ভূমিকা পালন কৰে।
শিক্ষা সমাজতত্ত্বই সমাজৰ পৰা অপসংস্কৃতি নিৰ্মূলকৰণতো সহায় কৰে। বিভিন্ন অপসংস্কৃতি- বৰ্ণভেদ প্ৰথা, জাতিভেদ আদি নিৰ্মূলকৰণত সহায় কৰে। ছাত্ৰ-ছাত্ৰী সকলক সকলো কথা বহল পৰিসৰত আৰু বৈজ্ঞানিক দৃষ্টিভঙ্গীৰে চালি-জাৰি চাবলৈ অনুপ্ৰেৰণা প্ৰদান কৰে।
--------------------------------------------------------------------
No comments:
Post a Comment
dudulsonowal32@gmail.com