ক্ৰিকেট কি ? ক্ৰিকেট খেলৰ তিনিটা ভাগ কি কি ?

   ক্ৰিকেট কি ? ক্ৰিকেট খেলৰ তিনিটা ভাগ কি কি ? তলত সংক্ষিপ্তভাৱে আলোচনা আগবঢ়োৱা হ'ল। 

     ক্ৰিকেট খেলৰ সম্পৰ্কে নজনা মানুহ বিশ্বৰ কতো নোলাব নিশ্চয়। বৰ্তমান সময়ত আটাইতকৈ জনপ্ৰিয় খেলবিধ কি (?) বুলি সুধিলে নিশ্চয় আপুনি 'ক্ৰিকেট ' বুলিয়েই উত্তৰ দিব। ই একপ্ৰকাৰে সত্য। প্ৰায় সকলো মানুহেই ক্ৰিকেট খেল ভাল পায়। ক্ৰিকেটৰ জন্ম হৈছিল দক্ষিণ ইংলেণ্ডত ষোড়শ শতিকাত। ওঠৰ শতিকাৰ শেষলৈ ক্ৰিকেট ইংলেণ্ডৰ ৰাষ্ট্ৰীয় ক্ৰীড়া হৈ পৰে। ব্ৰিটিছ সাম্ৰাজ্যৰ প্ৰসাৰে উনৈছ শতিকাত ক্ৰিকেট খেলক বিভিন্ন দেশলৈ বিয়পাই দিয়ে। প্ৰথম আন্তৰ্জাতিক ক্ৰিকেট খেলা হৈছিল উনৈছ শতিকাৰ মধ্যভাগত। ক্ৰিকেটৰ নিয়ন্ত্ৰণকাৰী সংস্থা ICC-ৰ ১০-খন পূৰ্ণ সদস্যভুক্ত দেশ আছে। ক্ৰিকেট খেল অষ্ট্ৰেলিয়া, ইংলেণ্ড, ভাৰতীয় উপমহাদেশৰ দেশসমূহ, ৱেষ্ট ইণ্ডিজ আৰু দক্ষিণ আফ্ৰিকাত বিশেষ ভাৱে জনপ্ৰিয়।  

    

ক্ৰিকেট খেলৰ লগত জড়িত কেইটামান শব্দ:

    ক্ৰিকেট এবিধ 'বেট আৰু বলৰ খেল'। দুটা দলৰ ১১ জনকৈ সদস্যৰে এই খেল ক্ৰিকেট খেলপথাৰত খেলা হয়। বল কৰা বা দলিওৱা জনক 'বাউলাৰ' বোলে আৰু বেট ধৰি বল কোবোৱা জনক বেট্‌ছমেন বোলা হয়। বল কৰা মাজৰ দীঘলীয়া আয়তাকাৰ ক্ষেত্ৰখনেই হৈছে -পিট্‌চ। পিটচ-ৰ দুমূৰে থকা কাঠৰ খুঁটি তিনিডালক 'উইকেট' বোলা হয়। উইকেইটৰপৰা পিট্‌চৰ ভিতৰৰ ফালে থকা বগা ৰেখা-কেইডালক 'ক্ৰীজ' বোলা হয়। ক্ৰিকেট খেল পৰিচালনা কৰা পৰিচালকক এম্পায়াৰ ( Empire) বোলা হয়। খেলপথাৰৰ সোঁমাজত থকা পিটচখন ২২ গজ দৈৰ্ঘ্যৰ এক আয়তাকাৰ ক্ষেত্ৰ । 

    এটা দলৰ দুজনকৈ খেলুৱৈয়ে এটা সময়ত বেট ধৰে আৰু যিমান বেছিকৈ পাৰে ৰাণ সংগ্ৰহ কৰিবলৈ যত্ন কৰে, য'ত আনটো দলে বেট ধৰা কেইজনলৈ বল নিক্ষেপ কৰি 'আউট' কৰিবলৈ চেষ্টা কৰে, লগতে খেলপথাৰত আনটো দলৰ আটাইকেইজন সদস্যই ৰাণ সংগ্ৰহত বাধা দিবলৈ চেষ্টা কৰে। একোজন বেট ধৰোঁতাক আউট কৰিব পাৰিলে আন এজন খেলপথাৰলৈ আহিব লাগে, এনেকৈ সেই দলৰ ১১ গৰাকী খেলুৱৈয়ে বেট ধৰিবলৈ সুযোগ পায়। বেট ধৰোঁতাজনে নিক্ষেপ কৰা বলটো বেটেৰে দূৰলৈ মাৰি পঠিয়াই পিট্‌চ আনটো মূৰলৈ দৌৰ মাৰি 'ৰাণ' ল'ব পাৰে। বলটো খেল পথাৰৰ এক নিৰ্দিষ্ট দূৰত্ব অতিক্ৰম কৰাব পাৰিলে 'চাৰি' বা 'ছয়' সংখ্যক ৰাণো বেট ধৰোঁতাই সংগ্ৰহ কৰিব পাৰে। এটা দলে এনেদৰে বেট কৰা সময়খিনিক এটা 'ইনিংছ' বোলা হয়। এটা ইনিংছ সমাপ্ত হোৱাৰ পাছত আনটো দলে নিজা ইনিংছ খেলিবলৈ সুযোগ পায়।

   

    ক্ৰিকেট খেলৰ ভাগ আছে। সেইবোৰ হৈছে - ১/ টেষ্ট ক্ৰিকেট ( Test Cricket match) , ২/ ৱান ডে ইণ্টাৰনেচনেল ক্ৰিকেট (One Day International Cricket) আৰু ৩/ টুৱেণ্টি২০ ইণ্টাৰনেচনেল ক্ৰিকেট (Twenty 20 international cricket) আদি। লেখাটোৰ তলত এই ক্ৰিকেট খেলৰ তিনিটা ভাগৰ সম্পৰ্কে আলোচনা আগবঢ়োৱা হ'ল। -

 আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় ক্ৰিকেট সংস্থা (ICC- International Cricket Council) ৰ দ্বাৰা কিছু নীতি নিয়মৰ জৰিয়তে ক্ৰিকেট খেল অনুষ্ঠিত কৰা হয়। ক্ৰিকেট খেলৰ নীতি-নিয়ম আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় ক্ৰিকেট সংস্থাই প্ৰস্তুত কৰে । 

Test cricket:

   টেষ্ট ক্ৰিকেট খেল হৈছে এক প্ৰকাৰৰ পৰম্পৰাগত ঠাঁচত খেলা খেল । এইপ্ৰকাৰৰ খেল ১৮৭৭ চনতেই প্ৰথম খেলাবলৈ আৰম্ভ কৰা হৈছিল যদিও সেইসময়ত ইয়াৰ জনপ্ৰিয়তা বহু কম আছিল। বিশেষকৈ টেষ্ট ক্ৰিকেট বৃটিছ সকলৰ এক আঢ্যৱন্ত সমাজৰ খেল হিচাপে পৰিচিত আছিল। পৰৱৰ্তী সময়ত টেষ্ট ক্ৰিকেটৰ প্ৰচাৰ আৰু প্ৰসাৰ ঘটিল। বৰ্তমান এই খেল সমগ্ৰ বিশ্বতেই জনপ্ৰিয় হিচাপে পৰিগণিত। পূৰ্বতে টেষ্ট ক্ৰিকেটৰ ক্ষেত্ৰত কেইদিনত সমাপ্ত হ'ব তেনে ধৰাবন্ধা নিয়ম নাছিল। বৰ্তমান এই খেল পাঁচ দিন বা তিনি দিনৰ বাবে খেলোৱা হয় । য'ত প্ৰতিখন খেলতে দুটা ইনিংছ খেলিব লাগে। ইয়াত পৰ্বতৰ চূড়াৰ সদৃশ টাইদৰ গঠণ কৰা হয় কাৰণ টেষ্ট ক্ৰিকেট খেলৰ দ'ল সমূহ সময়ৰ এটা অংশলৈকে খেলিবলৈ সাজু থাকিব লগা হয়। দ'লৰ খেলুৱৈ সকলে টেষ্ট ক্ৰিকেটত বৰ ধৈৰ্য আৰু সহিষ্ণুতাৰ প্ৰদৰ্শন কৰিব লগা হয় । এই ঠাঁচত খেলা টেষ্ট ক্ৰিকেটত খেলুৱৈসকলে তেওঁলোকৰ বেটধৰা আৰু বল কৰা সময়ত বিভিন্ন কিটিপ প্ৰয়োগ কৰিবলগীয়া হয় আৰু মানসিক স্থিতি সবল কৰি ৰাখিবলগীয়া হয়।

   'টেষ্ট ক্ৰিকেট'ত দল এটাৰ ইংনিছ আটাইকেইজন বেট ধৰোঁতাক 'আউট' নকৰালৈকে চলি থাকে। অৱশ্যে বেট ধৰা দলটোৱে সকলো খেলুৱৈ আউট হোৱাৰ আগেয়েই 'ইংনিছ সমাপ্ত' বুলি ঘোষণা কৰিবও পাৰে । টেষ্ট ক্ৰিকেট পাঁচদিনীয়া বা তিনিদিনীয়া হিচাপে খেলোৱা হয়। 

  

 One day international:

      আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় এদিনীয়া ক্ৰিকেট খেলক সংক্ষেপে ODIs বুলিও কোৱা হয়। এই খেল নিয়ম অনুসৰি এদিনত শেষ কৰে। এদিনীয়া ক্ৰিকেট খেল ১৯৭১ চনত খেলিবলৈ আৰম্ভ কৰা হৈছিল। প্ৰথম অৱস্থাত এই খেলৰ জনপ্ৰিয়তা একেবাৰে সীমিত আছিল। বিগত ১৯৮০ চনৰ পিচৰ পৰা ক্ৰমান্বয়ে এদিনীয়া ক্ৰিকেট খেলৰ জনপ্ৰিয়তা বাঢ়িবলৈ ধৰে। বৰ্তমান সময়ত এই খেল জনপ্ৰিয়তাৰ শীৰ্ষত উপনীত হৈছেহি বুলি কলেও অত্যুক্তি কৰা নহয়। বিশেষকৈ নতুন প্ৰজন্মৰ মাজত ক্ৰিকেট খেল অতি জনপ্ৰিয় খেল হিচাপে পৰিগণিত হৈছে। এই খেল আটাইতকৈ বেছি পঞ্চাছ অভাৰৰ (50 over) বাবে খেলোওৱা হয়। কেৱল এটা ইনিংছতেই খেল সমাপ্ত ঘটে। সেয়েহে এই খেল অলপ খৰ হয় আৰু খেলুৱৈ সকলে নিজৰ শ্ৰেষ্ঠতা প্ৰদৰ্শন কৰিবলৈ বিভিন্ন কিটিপ আৰু কৌশলৰ অৱলম্বন কৰিবলগীয়া হয়। ইণ্টাৰনেচনেল ক্ৰিকেট সন্থা (ICC- International Cricket Council), আই,চি চি ক্ৰিকেট ৱৰ্ল্ড কাপ আদি অনুষ্ঠানৰ দ্বাৰা এদিনীয়া ক্ৰিকেট খেল অনুষ্ঠিত কৰা হয প্ৰতি চাৰি বছৰৰ মূৰে মূৰে।

      50 অভাৰত সীমিত এদিনীয়া ক্ৰিকেট খেলৰ বহু উন্নয়ন ঘটোৱা হৈছে। এই খেলত কোন দেশৰ দলে কিমান পাৰদৰ্শিতা দেখুওৱাবলৈ সক্ষম হৈছে সেই সম্পৰ্কেও তথ্য সংৰক্ষণ কৰা হয়। বিগত সময়ত খেলা সংৰক্ষিত তথ্য অনুসৰি ভাৰত দ্বিতীয় স্থানত আছে আৰু প্ৰথম স্থান অধিগ্ৰহণ কৰি আছে অষ্ট্ৰেলিয়াই।  

      উনৈশ বছৰ অনুৰ্ধ্বৰ চেঙেলীয়া সকলৰ বাবে দুবছৰৰ মূৰে মূৰে ক্ৰিকেট বিশ্বকাপ অনুষ্ঠিত কৰা হয়।

      আজিৰ সময়ত পুৰুষৰ লগতে সমানে এই খেলত আগবাঢ়িছে মহিলাও । আনকি অলপতে অনুষ্ঠিত হোৱা বাৰ্মিংহামৰ কমনৱেলথ গেমছত ভাৰতৰ মহিলা দলে ৰূপৰ পদক লাভ কৰিবলৈও সক্ষম হৈছিল। ভাৰতৰ মহিলা ক্ৰিকেট খেলুৱৈ ভিতৰত স্মৃতি মান্ধানা,হৰমনপ্ৰীত কৌৰ, মিতালী ৰাজ আৰু দীপ্তি শৰ্মা , শ্বেফালী বাৰ্মা আদিৰ নাম উল্লেখ কৰিব পাৰি।  

      

T2o or Twenty20 Format :

টুৱেণ্টি ২০ আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় ক্ৰিকেট হৈছে ২০০৭ চনত আৰম্ভ হোৱা ক্ৰিকেট খেলৰ নতুন সংস্কৰণ। এই খেলৰ গতি খৰ। কেৱল ২০ অভাৰত খেলখন সীমিত। অভাৰ কম হোৱাৰ বাবে খেলৰ গতি দ্ৰুত হয়। সেয়েহে এটা দলে এখন খেলত খুব কম ৰাণ সংগ্ৰহ কৰিব পাৰে। ২৫০ ৰাণতকৈ বেছি ৰাণ সংগ্ৰহ কৰিব নোৱাৰে বুলি ক'ব পাৰি। ২০০৫ চনৰ পৰা নতুন কৌশল আৰু নতুনত্বৰ প্ৰয়োগেৰে এই নতুন সংস্কৰণৰ খেল অনুষ্ঠিত কৰা হৈছিল। সাধাৰণতে নতুন সংস্কৰণৰ টি২০ খেলবিধ কেৱল তিনি ঘণ্টা ধৰহে অনুষ্ঠিত হয়। অৰ্থাৎ তিনি ঘণ্টাত দুয়োটা দলৰে খেল সমাপ্ত ঘটে। সময়ৰ দিশেৰে চাবলৈ গ'লে এই খেলবিধ সকলোৰে বাবে উপযুক্ত কাৰণ ই কম সময় খৰচ কৰে আৰু আমনিদায়ক নহয়। খেলৰ গোটেই খিনি সময় উৎকণ্ঠা আৰু আনন্দৰে ভৰপূৰ। খেলুৱৈয়ে প্ৰতিটো বলেই মাৰি খেলে । ছয় আৰু চাৰি কোবাই দৰ্শকৰ দৃষ্টি আকৰ্ষণ কৰিবলৈ সক্ষম হয়। বলিংৰ ক্ষেত্ৰতো নতুনত্ব প্ৰয়োগ কৰা দেখা যায় আৰু ফিল্ডিং বৰ আকৰ্ষণীয়কৈ পৰিচালনা কৰা হয়। সেয়েহে এই খেলৰ জনপ্ৰিয়তা বিশ্বৰ চৌদিশে দিনক দিনে বৃদ্ধি পাবলৈ ধৰিছে। 

    আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় ক্ৰিকেট সংস্থাৰ দ্বাৰা অনুষ্ঠিত কৰা বিশ্ব টুৱেণ্টি-২০ হৈছে ২০০৭ চনত আৰম্ভ হোৱা মুখ্য আন্তঃৰাষ্ট্ৰীয় টি-২০ প্ৰতিযোগিতা, আৰু তেতিয়াৰ পৰা ই ২০০৯ চনৰ পৰা পুৰুষৰ ইভেণ্টৰ সৈতে আইচিচি মহিলা বিশ্ব টুৱেণ্টি-২০ ৰো আবিৰ্ভাৱ ঘটিছে আৰু এই খেল পাঁচবাৰ আয়োজন কৰা হৈছে। অৱশ্যে, পৰৱৰ্তী সংস্কৰণ, 2018 চনত কেৰিবিয়ানত অনুষ্ঠিত হৈছিল ই প্ৰথমবাৰৰ বাবে এক অকলশৰীয়া অনুষ্ঠান হৈছিল।

    এতিয়ালৈকে, টেষ্ট মেচৰ মৰ্যাদা থকা 12 খন দেশ আইচিচিৰ সদস্য হিচাপে পৰিগণিত। 2019 চনৰ পৰা, আইচিচি বিশ্ব টেষ্ট চেম্পিয়নশ্বিপ অস্তিত্বত আহিছিল শীৰ্ষ নটা দলে দুবছৰীয়া সময়ৰ ব্যৱধানত প্ৰতিযোগিতাত অংশগ্ৰহণ কৰিছিল। এদিনীয়া ক্ৰিকেট খেলৰ মৰ্যদা প্ৰাপ্ত দেশ মুঠ ১৬ খন। তদুপৰি ১০৪ খন সদস্য ৰাষ্ট্ৰক টি-২০ আই'ৰ মৰ্যদা দিয়া হৈছে। 

উপসংহাৰ : 

   ক্ৰিকেট একপ্ৰকাৰৰ বহি: ক্ৰীড়া যদিও আজিকালি ইয়াক অন্ত: ক্ৰীড়া হিচাপেও খেলিব পৰা যায়। ক্ৰিকেট খেলৰ টি-২০ সংস্কৰণৰ খেলত অসমৰ খেলুৱৈয়েও অংশগ্ৰহণ কৰিবলৈ সুযোগ লাভ কৰিছে। অনাগত দিনবোৰতো নিশ্চয় অসমৰ সুযোগ্য খেলুৱৈয়ে ক্ৰিকেট খেলত অংশগ্ৰহণৰ সুযোগ লাভ কৰিব। ইয়াৰ বাবে আমাৰ অসমৰ খেলুৱৈ সকল নিজকে সাজু কৰা উচিত। খেলৰ জৰিয়তেও আজিৰ সমাজত নিজক প্ৰতিষ্ঠা কৰিব পৰা যায়।

    

 ⛹️⛹️⛹️⛹️⛹️⛹️⛹️⛹️⛹️⛹️⛹️⛹️⛹️⛹️⛹️