প্ৰত্যয় কাক বোলে? প্ৰত্যয়ৰৰ প্ৰকাৰ- স্ত্ৰী প্ৰত্যয়, বিভক্তি প্ৰত্যয়, কৃৎপ্ৰত্যয় আৰু তদ্ধিত প্ৰত্যয়। কৃৎপ্ৰত্যয় = ধাতু বা ক্ৰিয়াৰ লগত যোগ হোৱা প্ৰত্যয়ক কৃৎপ্ৰত্যয় বোলে। তদ্ধিত প্ৰত্যয় = প্ৰাতিপদিকৰ লগত যোগ হোৱা প্ৰত্যয়ক তদ্ধিত প্ৰত্যয় বোলা হয়। ইয়াত কৃৎপ্ৰত্যয় আৰু তদ্ধিত প্ৰত্যয় সম্পৰ্কে আলোচনা আগবঢ়োৱা হৈছে।
🍍🍍🍍🍍🍍🍍🍍🍍🍍🍍🍍🍍🍍🍍🍍🍍🍍
প্ৰত্যয় কাক বোলে ? What is verbal affixes ?
প্ৰকৃতি বা মূলৰ লগত যি ধ্বনি বা ধ্বনি সমষ্টি যোগ হৈ নতুন শব্দ সৃষ্টি কৰে তাকেই প্ৰত্যয় বোলে।
যেনে: কৰ+আ= কৰা,
খেত+ ই = খেতি ,
খা + উৱা= খোৱা,
মিতিৰ+আলি=মিতিৰালি
দন্দ+ উৰা=দন্দুৰা... আদি। ইয়াত আ, ই, উৱা,আলি,উৰা... আদিবোৰ হৈছে প্ৰত্যয়। প্ৰত্যয়ৰ বিশেষকৈ চাৰিটা ভাগ আছে। ভাগবোৰ হ'ল - স্ত্ৰী প্ৰত্যয়, বিভক্তি প্ৰত্যয়, কৃৎপ্ৰত্যয় আৰু তদ্ধিত প্ৰত্যয়।
১/ কৃৎপ্ৰত্যয় (Verbal affixes)
ধাতু বা ক্ৰিয়াৰ লগত যোগ হোৱা প্ৰত্যয়ক কৃৎপ্ৰত্যয় বোলে। ওপৰত উল্লেখিত খোৱা শব্দত কৃৎপ্ৰত্যয় যোগ হৈছে। আকৌ কৃৎপ্ৰত্যয়ক দুভাগত ভাগ কৰা হৈছে - অসমীয়া কৃৎপ্ৰত্যয় আৰু সংস্কৃত কৃৎপ্ৰত্যয়।
ক) অসমীয়া কৃৎপ্ৰত্যয় অসমীয়া মূলৰ শব্দত লগ হৈ নতুন শব্দ সৃষ্টি কৰে। এই প্ৰত্যয়ত ধাতুৰ সৈতে যোগ হৈ নতুন শব্দ গঠন কৰা প্ৰত্যয়বোৰ হৈছে - অ, অক অকা, অতি,অতিয়াল,অতী,ওঁতা, অন, অনি আৰু অনী, অনীয়া,অনিয়াৰ, অৰীয়া, অন্তা , আ: , আৰু, উৰা, ই, ইব্ , ইলে, ইলত, ওঁতে, আত ,আই আদি।
যেনে - ধাতু প্ৰত্যয় শব্দ
⬇️ ⬇️ ⬇️
উতল্ + অ = উতল
লিখ্ + অক = লিখক
জল্ + অকা = জলকা
ঘুম + অতি = ঘুমতি
লাগ্+ অতিয়াল = লাগতিয়াল
মৰ+ অতী। = মৰতী
লিখ্ + আৰু = লিখাৰু
হাগ্ + উৰা দন্দুৰা = হাগুৰা
পান্দ্ + উৰা। = পান্দুৰা
বুজ্ + আই = বুজাই , ... আদি।
খ) সংস্কৃত কৃৎপ্ৰত্যয় = সংস্কৃত কৰ্ম বাচ্য আৰু ভাব বাচ্যত সংস্কৃত প্ৰত্যয় লগলাগি নতুন শব্দ গঠন কৰা প্ৰত্যয়বোৰক সংস্কৃত কৃৎপ্ৰত্যয় বোলা হয়। এই প্ৰত্যয়বোৰ হৈছে - তব্য, অনীয়, ণ্যৎ, যৎ, ক্যপ্ , শতৃ, শানচ্ , ক্ত, ক্তিন্ বা ক্তি , ণক্,আলু, ইত্ৰ ঘঞ্, অন,অনট্, অল্, অ: , ন: ,ড, ক্কিপ্, অচ্ , ক , ৰ , কি, খল্, উ , ত্ৰ, যুচ্, অপ্ আদি।
২/ তদ্ধিত প্ৰত্যয়(, Secondary suffix)
প্ৰাতিপদিকৰ লগত যোগ হোৱা প্ৰত্যয়ক তদ্ধিত প্ৰত্যয় বোলা হয়। একেদৰে তদ্ধিত প্ৰত্যয়কো দুভাগত ভাগ কৰা হৈছে - অসমীয়া তদ্ধিত প্ৰত্যয় আৰু সংস্কৃত তদ্ধিত প্ৰত্যয়।
অসমীয়া তদ্ধিত প্ৰত্যয় : অসমীয়া প্ৰাতিপদিকৰ পাছত যিবোৰ প্ৰত্যয় যোগ হয় সেইবিলাক প্ৰত্যয়ক
অসমীয়া তদ্ধিত প্ৰত্যয় বোলা হয় । যেনে -
প্ৰতিপাদিক প্ৰত্যয় শব্দ
⬇️ ⬇️ ⬇️
বুদ্ধি + অক = বুদ্ধিয়ক
পাঁচ। + অতি = পঁচতি
আগ + অতীয়া= আগতীয়া
বন + অনি = বননি
নাও। + অৰীয়া = নাৱৰীয়া
মিছা। + অলীয়া = মিছলীয়া
বাট। + অৰুৱা = বাটৰুৱা
উতল + আ = উতলা
সোণ + আই = সোণাই
গৰ্ভ। + আইত = গভাইত
কুম্ভ + আৰ = কুমাৰ
কুম্ভ। + আৰী = কুমাৰী
বিহু। + আন= বিহুৱান ... আদি।
অসমীয়া তদ্ধিত প্ৰত্যয়বোৰ হৈছে - অক, অতি,অতী, অতীয়া, অনি, অতিয়াৰ, অৰি, অৰী, অৰীয়া, অলীয়া, অৰুৱা, আ, আই, আইত, আৰ,আৰী, আন, আম, আমি, আং, আক, আল, আলি, আলী, ই, ইয়াল, ইয়াৰ, ইয়া, ইল,ইলা,ইলি, ঈ, ঈয়া, উৱা, ময়, কুৱা, তলী ওৱালী, ওৱা, ঔ, ওঙা, ঐ , এলা, এৰা, উক , উৱৈ আদি।
সংস্কৃত তদ্ধিত প্ৰত্যয়: সংস্কৃত প্ৰাতিপদিকৰ পাছত যিবোৰ প্ৰত্যয় যোগ হয় সেইবিলাক প্ৰত্যয়ক সংস্কৃত তদ্ধিত প্ৰত্যয় বোলা হয়। যেনে -
প্ৰতিপাদিক প্ৰত্যয় শব্দ
⬇️ ⬇️ ⬇️
মনু + ষ্ণ = মানৱ
বন্ধু + ষ্ণ = বান্ধৱ
ছত্ৰ + ষ্ণ = ছাত্ৰ
মনু + ষ্ণ্য = মনুষ্য
দিতি + ষ্ণ্য = দৈত্ , ... আদি।
সংস্কৃত তদ্ধিত প্ৰত্যয়বোৰ হৈছে - ষ্ণ, ষ্ণ্য, ষ্ণি, ষ্ণেয় , ষ্ণায়ন্ , ষ্ণিক, ষ্ণীয়, ইন্ আৰু ৱিন্ , আলু, ত্ব বা তা, ঈন্, ঈয়স্ আৰু ইষ্ঠ, ইমন্, ইত , তৰ আৰু তম, আল, ল , ইল্, শালিন্ , ডামহ , ডিম্, ময়ট্ , ধাচ্,থাল্ , কন্, ম, ত্য, ত্ৰল্ , দা, শ , তনষ্, চিৎ, ক, তীয়, চ্বি, তস্, ডট্,মিন্,ৱতিচ্ (ৎ) আদি।
প্ৰত্যয় এক দীঘলীয়া অধ্যায়। ইয়াৰ সম্পৰ্কে ভালদৰে তথা গভীৰ ভাৱে অধ্যয়ন কৰিলেহে বুজিব পৰা যায়। সেয়েহে বিশেষকৈ ছাত্ৰ-ছাত্ৰী সকলক এই প্ৰৱন্ধটো পঢ়ি ছোৱাৰ লগতে অনুশীলন কৰিবলৈ অনুৰোধ জনালোঁ।
আগলৈ.... স্ত্ৰী প্ৰত্যয় আৰু বিভক্তি প্ৰত্যয় সম্পৰ্কে বিশদ আলোচনা।
প্ৰৱন্ধটো পঢ়ি ছোৱাৰ বাবে আপোনাক অশেষ ধন্যবাদ জনালো। লেখক: দুদুল সোণোৱাল।
👩🚒👩🚒👩🚒👩🚒👩🚒👩🚒👩🚒👩🚒👩🚒👩🚒👩🚒👩🚒👩🚒👩🚒👩🚒👩🚒👩🚒
No comments:
Post a Comment
dudulsonowal32@gmail.com