লোক সংস্কৃতি কি ? লোক সংস্কৃতিক কেইটা ভাগত বিভক্ত কৰিব পাৰি ? What is folk culture? Folk culture can be divided into how many parts ?

💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐💐

১/লোক সংস্কৃতি কাক বোলে : 

    কোনো এটা জাতিৰ শ শ, হাজাৰ হাজাৰ বছৰ ধৰি যি মাত-কথা, শিক্ষা-আদৰ্শ, ধৰ্ম বিশ্বাস, ভাষা সাহিত্য, আচাৰ-ব্যৱহাৰ, ৰুচি-অভিৰুচি, জ্ঞান, ভাৱ-চিন্তা, প্ৰেম-প্ৰীতি, হাঁহি-কান্দোন, কল্পনা, বিশ্বাস-অবিশ্বাস আদিৰ জৰিয়তে যি বৈশিষ্ট্যৰ ৰূপ সৃষ্টি হৈছে সেয়াই হৈছে সংস্কৃতি। এই সংস্কৃতি যদি জনসাধাৰণৰ দ্বাৰা বা মানুহৰ দ্বাৰা পৰম্পৰাগত ভাৱে পৰিচালিত হৈ আহিছে তেন্তে তেনে সংস্কৃতিৰ ৰূপক লোক-সংস্কৃতি বুলিব পাৰি। যিহেতু লোক শব্দই মানুহ বা জনসাধাৰণ বা জন বা গণক বুজায়। সেই দিশৰ ওপৰত ভিত্তি কৰি লোক সংস্কৃতিক গণ সংস্কৃতি বা জন সংস্কৃতি বুলি ক'ব পাৰি। লোক সংস্কৃতি কোনো এটা জাতিৰ পৰম্পৰাগত ভাৱে চলি অহা কিছুমান ৰীতি-নীতি , আচাৰ-ব্যৱহাৰ ৰুচি-অভিৰুচি, ধৰ্ম বিশ্বাস আদি। অসমৰ বিভিন্ন জনগোষ্ঠীৰ মাজত তেনে ধৰণে বহু প্ৰাচীন কালৰ পৰা চলি অহা সংস্কৃতিক লোক সংস্কৃতি বোলা হয়। বিশেষকৈ বিহু - কাতি বিহু,মাঘ বিহু আৰু ব'হাগ বিহু, মিচিং জনগোষ্ঠীৰ আলি-আই-লৃগাং, মহোহো উৎসৱ, আইসবাহ, সেৱা-শুশ্ৰুষা, আহাৰ-বিহাৰ, খেলা-ধূলা, গীত-নৃত্য ,... আদিয়েই হৈছে লোক সংস্কৃতি ।

          সোণোৱাল কছাৰী সকলৰ হুগ্ৰা নৃত্য।

২/লোক সংস্কৃতিৰ বৈশিষ্ট্য কি কি:

লোক সংস্কৃতিৰ কিছুমান বৈশিষ্ট পৰিলক্ষিত হয়। সেইবোৰ হৈছে -

(ক) লোক সংস্কৃতি অকৃত্ৰিম। অৰ্থাৎ লোক সংস্কৃতিক কৃত্ৰিম ৰূপ দিব নোৱাৰি। 

(খ) লোক সংস্কৃতি নিৰক্ষৰ বা অশিক্ষিত লোকৰ মাজত সমাদৰ বেছি। 

(গ) লোক সংস্কৃতি ব্যক্তিগত সম্পদ নহয়।ই জনসাধাৰণৰ সামূহিক প্ৰচেষ্টাৰ মাজেদি সৃষ্টি হোৱা বস্তু।

(ঘ) লোক সংস্কৃতি নিৰপেক্ষ। ই বৰ্ণ, ধৰ্ম, সম্প্ৰদায় আদি বাচ-বিচাৰ নকৰে।

(ঙ) লোক সংস্কৃতি জাতি উপ-জাতি, ধৰ্ম সম্প্ৰদায়ভেদে বেলেগ বেলেগ ৰূপ পৰিগ্ৰহ কৰিব পাৰে। যেনে বড়ো সকলৰ সিজু গছৰ পূজা, বৈষ্ণৱ সকলৰ বৈষ্ণৱ পূজা, শাক্ত সকলৰ শাক্ত পূজা, সোণোৱাল কছাৰীসকলৰ সৰগদেউ পূজা, আইসবাহ আদি।

(চ) লোক সংস্কৃতি চলমান নহয় যদিও এটা জাতিৰ ধৰ্ম সম্প্ৰদায়ৰ লোক বিশ্বাস আন এটা জাতিৰ ধৰ্ম সম্প্ৰদায়ৰ মাজত প্ৰৱেশ কৰি আন এটা লোক সংস্কৃতিৰ সৃষ্টি কৰিব পাৰে। যেনে - পণ্ডিতসকলে ক'ব খোজে যে সত্যনাৰায়ণ পূজা মুচলমানসকলৰ সত্য-পীৰেইৰ এটা অন্য ৰূপ।

(ছ) লোক সংস্কৃতি পৰম্পৰা নীতি নিয়মৰ ওপৰত ভিত্তিশীল। ই কোনো বৈজ্ঞানিক ব্যাখ্যা বা যুক্তিৰ ওপৰত নিৰ্ভৰশীল নহয়। 

(জ) সংৰক্ষণমুখিতা লোক সংস্কৃতিৰ প্ৰধান বৈশিষ্ট্য।

৩/লোক সংস্কৃতিক কেইটা ভাগত বিভক্ত কৰিব পাৰি: 

লোক সংস্কৃতিক বিশেষকৈ ইয়াৰ কায়িক বৈশিষ্ট্যৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি তিনিটা ভাগত বিভক্ত কৰা হৈছে।ভাগ কেইটা হৈছে ক্ৰমে - মৌখিক সাহিত্য, দেশাচাৰ আৰু উৎসৱ পৰ্ব আৰু শৈল্পিক কৰ্ম। 

মৌখিক সাহিত্য: 

কিছুমান সাহিত্য জনগণৰ মুখে মুখে পৰম্পৰাগত ভাৱে প্ৰচলিত হৈ আহিছে এনে সাহিত্যক মৌখিক সাহিত্য বুলিব পাৰি। বিশেষকৈ সাধুকথা, সাঁথৰ, প্ৰৱৰচন, বিশ্বাস-অন্ধবিশ্বাস আৰু জন-কবিতা বা লোক গীতবোৰক এই শ্ৰেণীৰ লোক সংস্কৃতি হিচাপে ধৰা হয়। যেনে সোণোৱাল কছাৰী সকলৰ ফুলকোঁৱৰৰ গীত, মনিকোঁৱৰৰ গীত আদি হৈছে মৌখিক সাহিত্য। 

দেশাচাৰ আৰু উৎসৱ পৰ্ব:

কোনো এটা জাতিৰ মাজত চলি অহা নানা উৎসৱ আৰু আনুষ্ঠানিক কৰ্ম সমূহক এই শ্ৰেণীত ধৰা হৈছে। বিশেষকৈ উৎসৱ পৰ্ব, বিবিধ খেলা-ধূলা, আনুষ্ঠানিক কৰ্ম আদিয়ে হ'ল এই শ্ৰেণীৰ লোক সংস্কৃতি। এনে লোকাচাৰ এটা জাতিৰ মাজত পৰম্পৰাগত ভাৱে প্ৰচলিত হৈ থাকে। যেনে সদায় গুৰু-গোঁসাই নাম লোৱা, সংকট কালত ঈশ্বৰৰ নাম মুখলৈ অনা, নতুন গছৰ ফল গোঁসাই লৈ আগবঢ়োৱা, খেতিৰ নতুন ফচল গুৰু-গোঁসাইলৈ আগবঢ়োৱা, মৃত্যুমুখী লোকৰ কাষত ধৰ্ম শাস্ত্ৰ পাঠ কৰা, মৃতকৰ অস্থি নৈত বিসৰ্জন দিয়া, মৃতকৰ আত্মাৰ সদগতিৰ কাৰণে পিণ্ড দিয়া, কোনো ঠাইলৈ যোৱা আগতে ঘৰৰ বৰ জনক ভৰি চুই সেৱা কৰি আৰ্শীবাদ লোৱা, অতিথিক শুশ্ৰূষা কৰা আদি হৈছে লোকাচাৰ বা দেশাচাৰ।

শৈল্পিক কৰ্ম:

লোক কলা, লোক শিল্প, ঘৰ-দুৱাৰ নিৰ্মাণ পদ্ধতি, স্থাপত্য কলা আদিয়েই হৈছে শৈল্পিক কৰ্ম। লোক সংস্কৃতিৰ উপাদানসমূহৰ ওপৰত ভিত্তি কৰিয়েই লোক শিল্পবোৰ গঢ় লৈ উঠিছে। অসমৰ প্ৰতিখন জিলাত বাস কৰা অসমীয়া লোকসকলৰ বিভিন্ন শিল্প কৰ্ম আছে। অসমীয়া লোক শিল্পৰ ভিতৰত ঘাইকৈ বাঁহ বেতৰ সঁজুলি, কাঠৰ আচবাব, কুঁহিলাৰে তৈয়াৰী বিভিন্ন সামগ্ৰী, মাটিৰে নিৰ্মিত বিভিন্ন পাত্ৰ, কাঁহ, পিতল, লো আদি ধাতুৰ সহায়ত নিৰ্মাণ কৰা বিভিন্ন আ-অলংকাৰ আদিয়েই প্ৰধান। ইয়াৰোপৰি অতীজৰে পৰা পৰম্পৰাগত ভাৱে চলি অহা বিভিন্ন লোকানুষ্ঠান যেনে- ওজাপালি, ঢুলীয়া, ভাওনা, পুতলা নাচ আদিকো লোক সংস্কৃতিৰ গণ্ডীৰতে সামৰি লোৱা হয়।

৪/লোক সংস্কৃতিৰ উপাদানসমূহ:

লোক সংস্কৃতিৰ উপাদানসমূহৰ সম্পৰ্কে ইতিমধ্যে ওপৰত আলোচনা আগবঢ়োৱা হৈছে। তথাপিও পুনৰাই উল্লেখ কৰা হ'ল। লোক সংস্কৃতিৰ উপাদানসমূহ হৈছে - লোক সাহিত্য, লোকাচাৰ বা দেশাচাৰ, বিশ্বাস আৰু অন্ধবিশ্বাস, আহাৰ-বিহাৰ, পিন্ধন-উৰণ , খেলাধূলা , লোক কলা আৰু লোক শিল্প আদি।

৫/উপসংহাৰ 

   যুগৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি সংস্কৃতি সময়ে সময়ে পৰিৱৰ্তন ঘটে। কিন্তু লোক সংস্কৃতি অপৰিবৰ্তিত অৱস্থাত ৰৈ থাকে। অৰ্থাৎ লোক সংস্কৃতি পৰিৱৰ্তনশীল নহয়। তদুপৰি লোক সংস্কৃতি কোনো বৈজ্ঞানিক যুক্তি-যুক্ততাৰ ওপৰত নিৰ্ভৰ কৰি নচলে। ইয়াৰ সত্যাসত্য বিচাৰ কৰিবলৈ গ'লে ইয়াৰ স্বকীয়তা বিলোপ হোৱাৰ সম্ভাৱনা নথকা নহয়। আজিৰ সময়ত বৈজ্ঞানিক মানসিকতা সৃষ্টিৰ যি হাৱা চলিছে সেই হাৱাত এই লোক সংস্কৃতি সমূহৰ সংৰক্ষণৰ মানসিকতা মানুহৰ মনত ক্ৰমান্বয়ে বিলুপ্ত হোৱা যেন অনুভৱ হয়। সংস্কৃতি যিহেতু এটা জাতিৰ পৰিচয় অক্ষুণ্ণ ৰখা এটা আহিলা। লোক সংস্কৃতি ইয়াৰ আংগিক অংশ। গতিকে লোক সংস্কৃতিক জীয়াই ৰাখিলেহে অসমীয়া জাতিও ভৱিষ্যতলৈ জীয়াই থাকিব। আমি অসমৰ প্ৰতিজন অসমীয়াই এই কথাবোৰ মনত ৰখা উচিত। 

   ( ইয়াত অসমীয়া বোলোতে অসম মুলুকত বাস কৰা অসমৰ বিভিন্ন জাতি জনগোষ্ঠী তথা উপজাতি সমূহৰ কথাকে বুজাবলৈ প্ৰয়াস কৰা হৈছে।)

   

প্ৰৱন্ধটো পঢ়ি ছোৱাৰ বাবে আপোনাক অশেষ আন্তৰিক ধন্যবাদ জ্ঞাপন কৰিছোঁ।

লেখক : দুদুল সোণোৱাল। আৰৈমূৰীয়া গাওঁ।

🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹🌹