জীৱৰ বাসস্থান আৰু অভিযোজন

     অভিযোজন কি ?

     বিভিন্ন সময়ত বিভিন্ন প্ৰজাতিৰ জীৱ-জন্তু সমূহে নিজক জীয়াই ৰাখিবৰ কাৰণে পৰিৱেশ পৰিস্থিতি সাপেক্ষে খাপ খুৱাই চলিব লগা হয়। কিছুমান জীৱ অত্যধিক গৰমত আৰু আন কিছুমান জীৱ অত্যধিক শীত অঞ্চলত বাচি থাকিবলৈ সক্ষম। এই পৰিৱেশৰ তাৰতম্য অৱস্থাৰ লগত তাল মিলাই চলা কাৰ্যকেই বা চলিব পৰা ক্ষমতাই হৈছে অভিযোজন। 

       বিভিন্ন পৰিস্থিতিতন্ৰত বাস কৰা প্ৰাণীবোৰ সাধাৰণতে এনেধৰণৰ হ'ব পাৰে।

 

       স্হলজ বা হাবিত থকা প্ৰাণী:: 

      হাবিত থকা প্ৰাণীৰ ভিতৰত বাঘ, হাতী, সিংহ, শিয়াল, বনৰীয়া মহ, বনৰীয়া মেকুৰী, বনৰীয়া মহ, বনৰীয়া ঘোঁৰা, বিভিন্ন প্ৰজাতিৰ চৰাই, সৰীসৃপ প্ৰাণী, ভালুক,হৰিণ, জিৰাফ,জেব্ৰা , গড়, বান্দৰ,.... আদিয়েই প্ৰধান। স্হলজ প্ৰাণী বিলাকে নিজৰ ঠাইত জীয়াই থাকিবলৈ ঠাইখনৰ জলবায়ু আৰু পৰিৱেশ পৰিস্থিতি অনুসৰি বিভিন্ন উপায়েৰে বাসস্থান সাজি অভিযোজন কৰিব যত্ন কৰে। সৰীসৃপ জাতীয় প্ৰাণী বিলাকে গাতত, বান্দৰে গছৰ খোৰুংত, বাঘ,সিংহ,জিৰাফ, জেব্ৰা আদি প্ৰাণী বিলাকে গুল্মজাতীয় জোপোহা উদ্ভিদৰ তলত বাস কৰে । এইদৰে বতাহ, বৰষুণ, শিলাবৃষ্টি আদি প্ৰাকৃতিক দুৰ্যোগৰ পৰা নিজকে ৰক্ষা কৰি জীৱন নিৰ্বাহ কৰে।

    

পানীত থকা প্ৰাণী বা জলচৰ জীৱ ::

    জলত বাস কৰা প্ৰাণীবোৰক জলচৰ প্ৰাণী বা জীৱ বোলে। বিভিন্ন প্ৰজাতিৰ মাছ, কাছ, কুচিয়া, সৰীসৃপ প্ৰাণী, বিভিন্ন প্ৰজাতিৰ উদ্ভিদ, চৰাই চিৰিকতি, উদ , আদি প্ৰাণী বিলাকে পৰিস্হিতিতন্ত্ৰৰ লগত খাপ খুৱাই চলিবলৈ বিভিন্ন পন্থাৰ অৱলম্বন কৰে। মাছে পানীৰ তলিত থকা সৰু সৰু বন জাতীয় উদ্ভিদ বিলাক আশ্ৰয় হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে, পানীৰ সৈতে থকা অক্সিজেন গ্ৰহন কৰি উশাহ-নিশাহ লয় আৰু পানীৰ তলিত বাস কৰিবলৈ সক্ষম । কুচিয়া পানীৰ তলিত থকা মাটিৰ তলৰ গাতত নতুবা পানী যুঁৱলিত গাত খান্দি থাকে, কাছই বোকাৰ তলত নিজক বচাবলৈ সোমাই থাকে। একেদৰে বতিয়া মাছ,শিঙি মাছ আদি বোকাত আশ্ৰয় লৈ পৰিৱেশৰ লগত অভিযোজন কৰে।  

    

     সাগৰত থকা প্ৰাণীবোৰেও বিভিন্ন উপায় অৱলম্বন কৰি তিষ্টি থকাৰ প্ৰয়াস কৰে। সৰু প্ৰাণী বিলাকে ডাঙৰ প্ৰাণী বিলাকৰ পৰা ৰক্ষা পাবলৈ একেলগে জাকপাতি শেলুৱৈ বা সাগৰীয় সৰু উদ্ভিদৰ আৰঁত নিজকে লুকুৱাই ৰখাৰ প্ৰয়াস কৰে। তিমি, হাঙ্গৰ আদি ডাঙৰ প্ৰাণী বিলাকে সাগৰীয় ঢৌ, জোৱাৰ ভাটা আদিৰ সৈতে অভিযোজন কৰিবলৈ নিজৰ দেহৰ শক্তি বৃদ্ধি কৰে বা এনে প্ৰাণীবোৰ অতি শক্তিশালী গুণ আহৰণ কৰে। এইদৰে পৰিৱেশৰ লগত খাপ খুৱাই চলিবলৈ ধৰে।

     

    মৰুভূমিত থকা প্ৰাণী ::

    মৰুভূমিত সকলো প্ৰাণীয়ে থাকিব নোৱাৰে। ইয়াত বাস কৰা প্ৰাণীবোৰৰ দৈহিক গঠন আন প্ৰাণীতকৈ কিছু পৃথক। উঁট, শিয়াল , এবিধ বিশেষ ছাগলী , ৰেটল স্নেক, নেউল, আদি প্ৰাণী বিলাক মৰুভূমিত বাস কৰে। তদুপৰি শিয়াল জাতীয় প্ৰাণী -- fennec fox, pale fox, আৰু Ruppell's fox আদিও থাকিব পাৰে।এডেস্ক (addax) নামৰ এবিধ বৃহৎ আকাৰৰ ছাগলী জাতীয় প্ৰাণী মৰুভূমি অঞ্চলত বাস কৰে। এনে প্ৰাণীবোৰে অতি কমেও এবছৰ কাল পানীৰ অবিহনে জীয়াই থাকিবলৈ সক্ষম। ইয়াৰোপৰি Dorcas gazelle, Rhim gazelle, আৰু dama gazelle নামৰ প্ৰাণী বিলাকেও বহু দিন ধৰি পানী নোখোৱাকৈ জীয়াই থাকিব পাৰে। গুঁই বা জেঠী জাতীয় প্ৰাণীৰ ভিতৰত -- monitor lizard, hyrax, sand vipers আৰু African wild dog আদি পোৱা যায়। চৰাইৰ ভিতৰত African silver bill, আৰু  black faced firefinch আদি প্ৰাণী বিলাক মৰুভূমিত বাস কৰে। 

      মৰুভূমিৰ প্ৰাণী বিলাকে নিজৰ দেহত বহুদিনলৈ পানী সঞ্চয় কৰি ৰাখিব পাৰে। আকৌ আন কিছুমান প্ৰাণীয়ে পানী নোখোৱা কৈ বহুদিন জীয়াই থাকিব পাৰে। উঁট তেনে এবিধ প্ৰাণী। উঁটৰ কোচত পানী সঞ্চয় কৰি ৰাখে আৰু বহুদিনলৈ এই পানীৰে মৰুভূমিত কাম চলাব পাৰে। বিশেষকৈ বালিত খোজ কাঢ়িব পৰাকৈ ইহঁতৰ খুৰাৰ গঠন হয়। সেয়ে উঁটক মৰুভূমিৰ জাহাজ বুলিও কোৱা হয়। মৰুভূমিৰ তপত বালিত জীয়াই থাকিবৰ বাবে , আৰু তপত বালি ধুমুহাৰ লগত অভিযোজন কৰিব পৰাকৈ ইহঁত শক্তিশালী আৰু দেহৰ গঠন আটিল হয়। বালি ধুমুহাৰ সময়ত নিজক বচাবলৈ বালিৰ তলত গাত খান্দি সুমাই পৰে। আন কিছুমান প্ৰাণীয়ে মৰুভূমিত থকা উদ্ভিদৰ তলত আশ্ৰয় লয়। কেকটাছ হ'ল মৰুভূমিত থকা উদ্ভিদ । এনে উদ্ভিদে কাণ্ডত পানী জমা কৰি ৰাখিব পাৰে। ইয়াৰ কোনো ডালপাত নাথাকে। 

   বৰফাবৃত অঞ্চলত বাস কৰা প্ৰাণী ::

   বৰফেৰে আবৃত অঞ্চলত বাস কৰা প্ৰাণীবোৰৰ দৈহিক গঠন হ'ল- ইহঁতৰ দেহ ডাঠ নোমেৰে ঢকা । সেয়েহে এনে প্ৰাণীবোৰে ঠাণ্ডাৰ পৰা সহজে বাচি থাকিবলৈ সক্ষম। বগা ভালুক, য়াৰ্ক আদি এনে অঞ্চলত বাস কৰা প্ৰাণী। এনে প্ৰাণীবোৰে বৰফৰ পৰা বাচি থাকিবলৈ গছৰ খোৰুং বাসস্থান হিচাপে ব্যৱহাৰ কৰে।  কিছুমান প্ৰাণীয়ে আকৌ ডাঙৰ ডাঙৰ শিলৰ ফাকত থাকি পৰিৱেশৰ লগত অভিযোজন কৰে। আন কিছুমান প্ৰাণীয়ে গুহাত বাস কৰা দেখা যায়।

 ্্্্্্্্্্্্্্্্্্্্্্্্্্্্্্্্্্্